Romski
Generalna skupština Ujedinjenih naroda je 2005. godine donijela zvaničnu rezoluciju o 27. januaru kao Međunarodnom danu sjećanja na žrtve holokausta, kojom se apeluje na sve članice Ujedinjenih naroda da poštuju sjećanje na žrtve i ohrabruje razvoj obrazovnih programa o historiji holokausta, čime se želi pokazati odlučnost da se pomogne u spječavanju čina genocida u budućnosti.
Na današnji dan, Sovjetske jedinice su 1945. godine oslobodile su nacističko-koncentracioni logor Aušvic u okviru kojeg je tokom Drugog svjetskog rata ubijeno oko milion i po ljudi, među kojima više od milion Jevreja. Ovaj datum se u Evropi obilježava i kao Dan holokausta.
O Aušvicu
Logor koji se nalazio 50 kilometara zapadno od Krakova bio je stanica smrti za 1.5 miliona ljudi deportovanih iz raznih dijelova Evrope. Većina ih je ubijena odmah po dolasku u logor u gasnim komorama Aušvica II. Ostali su umrli od sistematskog izgladnjivanja, prinudnog rada, nekontrolisanih epidemija, u egzekucijama strijeljanjem i u medicinskim eksperimentima. Kompleks se sastojao od tri glavna logora. Aušvic I, otvoren je 20. maja 1940, bio je centar administracije, a u njemu je stradalo oko 70.000 ljudi, uglavnom Poljaka i sovjetskih ratnih zarobljenika. Aušvic II (Birkenau), otvoren 8. oktobra 1941, bio je logor smrti u kojem je ubijeno 960.000 Jevreja, 75.000 Poljaka i 19.000 Roma. On je bio najveći od tri logora. Aušvic III (Monovic), otvoren 31. maja 1942, bio je radni logor fabrike “IG boje”.
Romi u holokaustu
Holokaust, termin koji se danas koristi za genocid nad Jevrejima, odnosno sistematsko istrebljavanje drugih grupa (prvenstveno Roma) za vrijeme nacističkog režima, ostavio je trajne posljedice. Posljedice na pojedince, grupe, narode, ali i na cijelo čovječanstvo. Podaci govore da je tokom holokausta ubijeno između pet i šest miliona Jevreja, odnosno trećina koja je prije Drugog svjetskog rata živjela u svijetu. Može se onda zamisliti kakve su to posljedice, koliko se demografska slika promijenila.
Romi su, prema broju stradalih, druga grupa poslije Jevreja koja je pretrpila najveće gubitke. Ipak, čini se da se pitanju stradanja Roma tokom holokausta nije odma pristupilo onako kako dolikuje. O tome govori i činjenica da nema preciznijih podataka koliko je Roma ubijeno, da većina porodica stradalih nikada nisu dobile adekvatnu podršku, finansijsku naknadu, malo ili nikako se radilo na rehabilitaciji ove zajednice nakon njihovih gubitaka u holokaustu.
Brojke do kojih se došlo govore da je ubijeno između 220.000 i 800.000, što upućuje na to da je između četvrtine i polovine ukupnih Roma u Evropi ubijeno.
Tako veliki gubitak neminovno ostavlja traga na svim nivoima, na svim poljima, ali današnje Rome dodatno boli i zabrinjava to što svijet često zaboravlja na stradanje Roma u Drugom svjetskom ratu.
Komandant logora u Aušvicu Rudolf Hes je na Nirnberškom procesu svjedočio da je i do 2,5 miliona ljudi umrlo u Aušvicu. Tokom sueđenja u Nirnberškom procesu svjedočili su brojni Jevreji, međutim podaci ne govore da je bilo svjedočenja Roma. Postavlja se pitanje zbog čega je napravljen ovaj propust, zbog čega ni godinama poslije glas žrtava holokausta romskog porijekla nije bio prisutniji ni instituionalno, ali ni u javnosti.
Sve upućuje na to da je holokaust nad Romima minoriziran. Postavlja se pitanje zbog čega i da li će se javiti svijest za potrebom da se da prostora u historijskim okvirima koji dolikuju žrtvama romske nacionalnosti. Poistovjećivanje holokausta sa Jevrejima svakako se podrazumjeva, ali ne i isključivanje stradanja Roma u holokaustu. Skoro cijele zajednice Roma su u holokaustu ubijene, bez da se iko vratio u rodna mjesta.
Masovno ubijanje Roma tokom Drugog svjetskog rata može se opisati i kao nezabilježeni holokaust. Dok se o ovome ne bude više pisalo i govorilo činit će se dodatna nepravda nad Romima. Nažalost, holokaust se desio i Romima, a odnos prema ovoj tematici važan je svima, zbog suočavanja sa prošlošću.
(portal-udar.net)
