Romski
Savjet Evropske unije usaglasio je u srijedu zajednički stav o uredbi kojom se omogućava državama članicama da tokom perioda od šest mjeseci postepeno uvedu Sistem ulaska i izlaska (EES), novi, već više puta odlagani, digitalni sistem za upravljanje granicama.
EES sistem je IT sistem koji će digitalno bilježiti ulaske i izlaske, podatke iz pasoša, otiske prstiju i fotografije lica državljana zemalja koje nisu članice EU, a putuju radi kraćeg boravka u neku od 29 evropskih zemalja.
Ovaj sistem, koji će zamijeniti trenutni sistem ručnog pečatiranja pasoša, odnosiće se na građane gotovo svih zemalja kada prelaze granice EU.
Ako prvi put prelazite granicu EU od uvođenja EES-a, moraćete dozvoliti fizičko uzimanje ličnih podataka. Granični službenici će skenirati vaše otiske prstiju (četiri prsta) i napraviti fotografiju vašeg lica. Ove informacije biće zabilježene u digitalnom dosijeu. Vaš pasoš (biometrijski ili nebiometrijski) od tada više neće biti pečatiran. Postoje i planovi da će biti postavljeni na nekim granicama samouslužni aparati gdje ćete prisloniti isključivo biometrijski pasoš, i ako je sve u redu, dobićete poruku – „slobodan prolaz“. Kao na parkingu.
Međutim, ovo je tek prva faza potpune digitalizacije i nadzora ulazaka u Evropsku uniju. Prema Mapi puta, koju je usvojio upravni odbor agencije eu-LISA, koja je zadužena za izgradnju IT infrastrukture, Evropski sistem putnih informacija i autorizacije (ETIAS) biti pokrenut u poslednjem kvartalu 2026. godine.
Sistem ETIAS, zahtijevaće od putnika da dobiju putnu dozvolu za EU, što će koštati sedam evra i važiće tri godine. Zanimljivo je da se uplata vrši isključivo online, i to prije polaska na putovanje (nije moguće platiti na granici). Kako je ranije izvještavano, uplata isključivo mora biti sa debitne ili kreditne kartice na ime podnosioca. Nije moguće da neko drugo za vas plati (izuzev roditelja za vlastitu maloljetnu djecu). Na ovaj način EU sprječava ulazak osoba koji nemaju elementarnu finansijsku sposobnost.
Ovaj dogovoreni opšti pristup predstavlja osnovu za pregovore sa Evropskim parlamentom, koji je još u procesu usaglašavanja svog stava. Za formalno usvajanje zakona potrebno je da Savjet i Evropski parlament usaglase zajednički stav. Savet EU za pravosuđe i unutrašnje poslove u oktobru 2023. godine podržao je planove za pokretanje EES sistema krajem 2024. godine, a nakon što taj rok nije ispoštovan, Evropska komisija predložila je njegovo postepeno uvođenje.
Iz Savjeta EU tvrde da će EES sistem značajno smanjiti vjerovatnoću prevare i prekoračenja identiteta, jačajući bezbjednost šengenskog prostora.
