Romski
Grupa romskih organizacija sa Zapadnog Balkana uputila je otvoreno pismo šefovima država i vlada Zapadnog Balkana, gdje spadaju Albanija, BiH, Kosovo, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, ali i vladi Turske.
Pismo je upućeno i na adresu Evropskog komesara za susjedstvo Olivera Varheljija, generalne sekretarke Vijeća za regionalnu saradnju Majlinde Bregu, slovenačkog predsjedavanja EU kao i saveznog ministarstva vanjskih poslova Njemačke.
U pismu ističu da se u zaključcima drugog ministarskog sastanka zemalja Zapadnog Balkana iz juna 2021. godine ne spominje borba protiv antidžipsizma ili barem diskriminacije uprkos obavezama koje su države preuzele i činjenici da je to osnovni uzrok diskriminacije.
Podsjeća se na obaveze koje su države Zapadnog Balkana preuzele potpisivanjem “Deklaracije partnera Zapadnog Balkana o integraciji Roma u okviru procesa proširenja EU”, odnosno Poznanjske deklaracije.
Između ostalih obaveza, premijeri su se tada obavezali na jačanje vladinih struktura radi zaštite od diskriminacije i na uspostavljanje posebih pododsjeka za nediskriminaciju Roma.
“Takođe, vlade Zapadnog Balkana obavezale su se na pružanje pravne podrške potencijalnim žrtvama i identifikaciju diskriminacije, uključujući institucionalnu i skrivenu diskriminaciju”, stoji u pismu.
Romske organizacije sa Zapadnog Balkana podsjećaju da je u septembru 2020. godine Evropski parlament usvojio Izvještaj o implementaciji nacionalnih strategija integracije Roma: Suzbijanje negativnih stavova prema ljudima sa romskim porijeklom u Evropi, tražeći, između ostalog, zakonodavni prijedlog za jednakost, uključivanje, učešće Roma i borbu protiv antidžipsizma.
Da Vlade zemalja Zapadnog Balkana moraju u svoje agende uključiti i borbu protiv antidžipsizma obavezuje ih i novi Strateški okvir EU za jednakost, participaciju i učešće Roma u kojem se kao ključni prioritet identifikuje borba protiv antidžipsizma, koja je osnovni uzrok socijalne isključenosti i rasne ili etničke diskriminacije.
Kako potpisnici pisma ističu, nakon usvajanja Poznanjske deklaracije i novog Okvira EU za Rome, borba protiv antidžipsizma – specifičnog rasizma prema Romima – kao uzroka socijalne isključenosti i diskriminacije treba da bude u fokusu vlada na Zapadnom Balkanu.
Međutim, antidžipsizam se ne pominje kao prioritet ni u zaključcima ministarskog sastanka o integraciji Roma 27. oktobra 2020, niti nakon drugog ministarskog sastanka o integraciji Roma 28. juna 2021.
Zaključci ovih sastanaka fokusiraju se na neka druga pitanja koja su takođe relevantna za romsku zajednicu poput zapošljavanja, stanovanja i obrazovanja.
“Iako je to sve, kako kažu, vrlo važno, ne navodi se osnovni uzrok isključenosti Roma. Ovaj pristup nije samo u suprotnosti sa obavezama iz Poznanjske deklaracije i novog EU okvira za Rome, već će negativno uticati i na efikasnost bilo koje druge mjere. Društveno-ekonomska inkluzija i borba protiv antidžipsizma treba da se nadopunjuju”, kaže se u pismu.
Kao osnov za svoje reagovanje potpisnici pisma između ostalog navode i rezultate istraživanja Balkanski barometar u kojem se nalazi podatak da 25 posto intervjuisanih osoba osjeća neprijatnost ili donekle osjeća neprijatnost u radu sa pripadnikom/com romske zajednice. Ovakvi podaci treba jasno da stave do znanja da je neophodna borba protiv antidžipsizma.
“Aktivne mjere na tržištu rada, uključujući potrebu za formalizovanjem rada, su neophodne. Međutim, ne treba ih implementirati samo u privatnom, već i u javnom sektoru, prevashodno jer vlade imaju zakonsku obavezu da promovišu zapošljavanje Roma u javnom sektoru – čega se do sada nisu pridržavale”, navodi se.
Osim oblasti zapošljavanja u istraživanju Balkanski barometar se navode i podaci iz drugih oblasti života (porodični odnosi, mogućnost sklapanja braka, pohađanje škole) koji takođe pokazuju krajnje negativan odnos većinske populacije prema Romima.
“Teško je razumjeti zašto vlade na Zapadnom Balkanu ne shvataju borbu protiv antidžipsizma ozbiljno i ne pojačavaju svoje napore, kao i odsustvo volje institucija Evropske unije da ohrabruju vlade na Zapadnom Balkanu da konačno započnu borbu protiv rasizma”, naglašavaju autori pisma.
Stoga potpisnici pozivaju vlade Zapadnog Balkana, institucije Evropske unije, kao i pojedine države članice Evropske unije da povećaju svoje napore u borbi protiv antidžipsizma na Zapadnom Balkanu.
Potpisnici pisma su Roma Active Albania, Otaharin (Bosna i Hercegovina), Glas Roma, Aškalija i Egipćana (Kosovo), Napredujemo zajedno (Kosovo), Phiren Amenca (Crna Gora), RROMA (Sjeverna Makedonija), Forum Roma Srbije (Srbija), Asocijacija nulte diskriminacije (Turska), Centralno vijeće njemačkih Sinta i Roma (Belgija).
