Bosanski
Ande Bosna thaj Hercegovina si but akcijake planura save ćeren bući pala bućako denipe, edukacija, ćheresko thaj sastipesko ažutipe e Romengo. Jekh plano si pe themesko levelo, thaj varegači planura si pe lokalno levelo. Kana o Akcijako plano kataro 2013-2016. brš nakhlo, Turvinjipe e ministrengo astarda nevo, Akcijako plano BiH pala o ćhinavipe e problemengo pala bućako denipe, ćherengo thaj sastipesko ažutipe kataro 2017-2010.
Problemura ande romane amalipende ande sasti Bosna thaj Hercegovina si but, thaj but familije peske problenura ćeren khethane kaj roden o šajipe pala lenge ćhinavipa uzo gova Akciono plano 2017-2020. O dženo ando Odboro pala Romen uzo Turvinjipe e ministrengo BiH, Boris Pupić, paćavel kaj ande nakhle bršenge avile varese loćharipa, numaj avile bizo efekto thaj bilačhe pala lungovrjamesko ačhipe.
“Kataro vakto kana Akcijake planura pala bućako dipe astardile e realizacijasa, khetano finansijipe pala e Romengo bućako dipe pala poslodavcura/bućake dipavne thaj korkorobućarnipe avile duj mehanizmura. Rezultatura pala angluno programo si but lačheder, thaj koring mrno rodipe numaj 26% Romen avile ando gova programo, thaj ačhile te ćeren bući athoska gova finansijsko ačhavipe. Čačipe si, kaj gova rezultato si lačho odolese so džanen kaj 90% Romen save si pe evidencija pala bućako rodipe si len fundeski škola thaj cikneder deso fundeski škola. Poslodavcurengo motivo pala bućako dipe si love save astaren kataro Zavodo pala bućako dipe, thaj gova si jekh razlogo sose e Roma ačhen bizo bući athoska programo pala korkorobućarnipe”, dija vorba Pupić.
Te bi Roma avile kadire pala bućako tržište, trubuj te ćeren but pala kvalifikacijako profilengo vazdipe. Odolese programura astarde majanglal ande Brčko distrikto, athoska ande FBiH thaj ande RS. Uzo bireslo edukacijako kapaciteto, e Romengo problemo si e poslodavcurenge anglakrisipa koring lendje. Pale, andaro Komiteto pala Romen naj len infomacija thaj naj si pindžardo te Roma save andrile ando programo si len gova problemura e poslodavcurenca thaj poslodavcura e Romenca.
Angla 10 bršengo, sesa cikneder deso 150 poslodavcura save den alav pala programe pala bućako dipe pala e Romen. Gova si majcikno džindo e poslodavcura thaj firmura, thaj amen godjaveren kaj o problemo ćeren e steretipura koring Romende, thaj odolese poslodavcura na mangen te dikhen len sar pire bućarne. Kana dikhen o korkorobućarnipe, varese save andrile ande gova programura si len majcikno edukativno profilo thaj naj len o džanipe te ćeren gova profesionalno. Love pala o bizniso/bući si sako brš pocira. Angle sasa love kataro 12.000 KM, athoska kataro 8.000 KM thaj pe agor kataro 6.000 KM. Palacira 90% dženura save putren peske firma, athoska jekh brš phande len, vaćarda Pupić.
Kana vaćaren e edukacijaće, ande Komiteto pala Romen dije vorba kaj naj len čače podatkura, numaj evidentno si kaj e romane čhavorengo džindo pe sa edukacijenge levelura bajroven. Andegova, gova framesko podatko naj si sigurno, andar soste so but BiH forutnenge džan andari BiH, thaj gadija džan Roma.
Turvinjipe e ministrengo ande BiH persutno brš adaptirime framesko Akciono plano pala e Romenge edukacija. Andegova, gova plano si but bilačho odolese so mjerura save trubuj te aven uzo budžeto trubuj te astaren istardipe katari romani kultura thaj tradicija džiko 2021. brš, astaripe pala o fakultativno predmeto romani čhib džiko 2022. thaj programura opro diskriminacija krzo informativne aktivitetura. Čačipe si kaj Akcijako plano našti te ćerel o šajipe pala lačhi čhavorengi edukacija, thaj našti te ćerel thaj ačhaven te čhavoren muken škola, te astaren bilovenge lila, transporto thaj aver, dija vorba Pupić.
Uzo lokalno akcijako plano ande Tuzla si len varese reslipa
Uzo themesko, lokalnikane akcijake planura adaptirime pe foreske thaj opštinake levelura si baro šajipe pala lačhi Romengi situacija. Gova akcijake planura si len varegači forura thaj opštinura ande BiH. Ande varese gova akcijako plano si istardo čačimasa, si les piro budžeto/love, džiko ande aver forura thaj opštinura si istardo numaj sar procedura thaj ando anglunipe/starto na del vareso reslipe.
Pe inicijativa savi dija Nedžad Jusić, forutnesko vijećniko ande Tuzla, ando novembro 2017. brš sasa adaptimo Akcijako plano pala Romen ando Foro Tuzla 2018-2021. Amen vaćardam lesa kataro resle rezultatura athoska angluno brš e gova akcijako plano.
Ando 2018. brš love savo sasa dino pala akcijaki planeski implementacija sasa 29.000 KM thaj avile varese aktivitetura. Te dikhen edukacija, love pala finansiripe pala romane studentura ande maškar škola sasa 10.000 KM. Pala pučipe pala e terne udavine čhave thaj čhaja bućako dipe sasa duj drom pe 10.000 KM. Kana si komunalna struktura ando pučipe, gatisardi si kompletna dokumentacija pala projekto pala nevo ćeripe/izgradnja thaj rekonstrukcija krzo romani mahala. Ka ćeren asfaltno/ricino dromesko kotor savo trubuj te avel 300 m lungo, thaj kanalizaciona mreža uzo inćaripe kataro Ministarstvo pala manušenge čačipa thaj našavde. Majphari faza si goja savi si pala ćhinavipe pala imovinsko-pravne odnose, jal pala legalizacija pala objekatura save si ande Romenge vlasništvo, phenel Jusić, thaj lundjarel kaj si o adaptirimo budžeto pala 2019. brš kataro 40.000 KM, numaj pala implementacija pala Akcijako plano pala Romen ando gova foro.
Bipherde thaj bibućarne akcijake planura ande Prnjavor thaj Centar
Ande Prnjavor Lokalno akcijako plano pala andripe e Romengo si adaptimo ando 2015. brš pala vakto kataro 2016-2020. Gova plano na dija rezultatura odolese so kana sasa o adaptimipe naj sasa o budžeto pala leski aktiviteturengi realizacija. Uzo akcijako plano ando Prnjavoro si les e love pala Romen krzo aver programura.
Akana ćeren i revizija pala akcijako plano, odolese so gova savo sasa adaptimo ande 2015. brš naj les o budžeto thaj naj les o monitoringo. Ande Prnjavoro pala sako nacionalno minoriteto si dino 20.000 KM, kataro gova Roma si len numaj 2.000 KM. Andegova, kana romasaras projekto thaj bićhaldas pala bare/ nadležene vlastura, von but droma maladilen thaj ažutinen amen. Pe gova drom amen ćhinavas problemura pala romengo limoresko dikhipe, love pala čhavorengi edukacija, kate si e ćhera pala Romen uzo inćaripe e Caritasesko. Čačipe si kaj vlastura ande Prnjavoro si posredniko kana trubuj te ćeren ćhinavipe pala e Romenge problemura. Aktivitetura save von inćaren naj len relacija e adaptime Lokalne akcijake planensa, vaćarda Snježana Mirković, bari šorutni/predsjednica ando Amalipe „Romska djevojka – Romani ćej“ thaj lundjarel kaj si lako mangipe te adjivesutno akcijako plano lundjarel džiko 2022. brš, numaj trubuj te pherdarel udžilipa save si ande relacija pala pesko anipe.
Pale gasavi situacija si ande sarajevaki opština Centar. Azemina Tomljenović avili koordinatorka pala ćeripe pala Lokalno akcijako plano thaj voj ćerda lobi pala lesko adaptime pe opštinako turvinjipe/vijeće.
Athoska adaptiripe, o dokumento sasa andino pe Opštinako Centar rigate, sar me džanav, thaj gova sasa agoreski bući ande relacija pala gova adaptirimo dokumento. Gova plano, pe priroda, naj si udžilisardo te bi ćeren vareso pala leski implementacija. Te bi džuvdel trubuj te lundjaren lobiranje ande opštinske službe te bi von romasaren aktivitetura ande pire bršeske planura save džan pe načelnikesko krisipe. Khonik na ćerel gova, thaj šaj te ćeren romane aktivistura jal načelniko. Dokumento sasa adaptirimo 30. oktobro 2017. Gova vakto na avilo reslo te me korkori džav ando projekto pala implementacijako lobiranje. Dujto drom pala lobiranje si gindesko dipe pe themeske/javne rasprave kataro budžeto savo džal krzo thaneske amalipa/mjesne zajednice, mothoda Tomljenović.
Uzo Akcijako plano katari opština Centar sasa o programo pala subvencija pala čhavoresko džajipe ande čhavoreske bajrorra/vrtići, šajipe pala romnjangi aver-kvalifikacija thaj biznisesko anglunipe, e romengo aver-kvalifikacija thaj džiko-kvalifikacija thaj rodipe pala sezonski bući, fundipe pala kulturako amalipe thaj aver mjerura save ačhile birealizime.
Opština Centar si la lačhe programura pala ažutipe pala forutnenge sar si plastenikurengo dipe, siklipe pala „start up“ thaj lengo finansiripe, sufinansiripe pala kamate pala cikne thaj maškarutne firmura/preduzeća. Roma thaj romane čhavoren si mukle e gova themeske akharipestar thaj našti te astaren gova dipe e lačhipenge, thaj amen džanas sose – naj ma relacija thaj vorba maškaro amalipe thaj opština savi šaj te ćeren lobi pala Romengi participacija kana si ando pučipe uladipe pala themeske lačhipa. Kana bi pučen sose, irisaripen bi aven avrečhende kataro dženo džiko aver dženo savi pučen. Ande opština bi den vorba kaj Roma naj len intereso, numaj te pučen man, me bi dav vorba kaj varese manušende si lačho te amen avas kate kaj sam, bićhalda vorba Tomljenović.
(portal-udar.net)
