Romski
U Bosni i Hercegovini i ove godine biće obilježen 2. avgust, Međunarodni dan sjećanja na genocid nad Romima u Drugom svjetskom ratu – ‘Porajmos”, što je romski naziv za genocid nad Romima.
Inače, 2. avgusta u cijeloj Evropi obilježava se Međunarodni dan sjećanja na genocid nad Romima u Drugom svetskom ratu, a povodom 2. avgusta 1944. godine kada je u koncentracionom logoru Aušvic ubijeno 2.897 Roma. Tokom Drugog svjetskog rata po zvaničnim podacima ubijeno je oko pola miliona Roma. Više desetina hiljada ih je stradalo na jugoslovenskom prostoru.
Ženska romska mreža “Uspjeh”, koja okuplja žene Romkinje iz Federacije BiH i Republike Srpske, će na inicijativu Udruženja žena Romkinja “Bolja budućnost” iz Tuzle, 2. avgusta ove godine posjetiti Spomen područje Donja Gradina kod Kozarske Dubice kako bi odali počast Romima stradalim u Drugom svjetskom ratu. “Članice Ženske romske mreže 
‘Uspjeh’ toga dana će zajedno sa predstavnicima Misije OSCE u BiH položiti vijence i cvijeće u Donjoj Gradini, najvećem stratištu koncentracionog logora Jasenovac u kome je kako se procjenjuje za vrijeme Nezavisne države Hrvatske u Drugom svjetskom ratu mučeno i ubijeno око 40 hiljada Roma”, rekla je za emisiju Korijeni Radija RS, Indira Bajramović, predsjednica Udruženja žena Romkinja ‘Bolja budućnost’ iz Tuzle. ”Svi oni koji idu tamo, i Srbi i Jevreji, koji su takođe stradali kao žrtve genocida i holokausta u Drugom svjetskom ratu, pa evo i mi Romi, mislim da je to najmanje što možemo učiniti na taj dan da se prisjetimo i da odamo počast svim tim žrtvama”, istakla je Indira Bajramović.
“Drugi avgust je ostavio dubor trag u kolektivnom sjećanju Roma i cijele Evrope. Sa nama će ići naše članice iz Bijeljine, Tuzle, Prnjavora, i drugih gradova s obzirom na to da imamo u oba entiteta u BiH članice nase Ženske romske mreže”, navela je Bajramovićeva
”Za nas je to veoma važan datum, ne samo što je prihvaćen od strane Vijeća Evrope i što se obilježava širom Evrope, nego i zbog toga što mi evo već drugu godinu za redom posjećujemo Donju Gradinu, gdje se nalazi masovna grobnica u kojoj je sahranjeno oko 40 hiljada Roma, koje su ustaše NDH ubili maljevima, čekićima, sjekirama, sajlama, kamama i drugim sredstvima. Od tih 40 hiljada Roma koji su brutalno pogubljeni, većina su bili žene, djeca i starci.”, kazala je Indira Bajramović. Ona je naglasila da bi o strahotama i stradanju Roma u Drugom svjetskom ratu trebalo govoriti i u školama, kako bi mladi naraštaji znali o istoriji svoga naroda, ali drugih kao što su Srbi i Jevreji koji su zajedno stradali sa Romima i bili proganjani i ubijani od strane nacista, ali i ustaškog režima u Drugom svjetskom ratu.
Predsjednica Udruženja žena Romkinja “Romani ćei” iz Prnjavora Snježana Mirković istakla je za Romski portal ”Udar” da je veoma važno da se Romi sjećaju svojih 
sunarodnika roma – žrtava genocida u Drugim svjetskom ratu, te da se s tim podacima trebaju upoznati i stariji, a naročito mladi članovi romskih udruženja. Ona je naglasila da njihovo Udruženje već drugu godinu odlazi u Spomen područje Donja Gradina kod Kozarske Dubice, gdje se nalazi najveće stratište u kome su mučki ubijani Romi u Nezavisnoj državi Hrvatskoj tokom Drugog svjetskog rata. “Mi ćemo i ove godine, naše članice i predstavnici mladih, uzeti učešće zajedno sa ostalim članicama Mreže žena Romkinja ‘Uspjeh’ i posjetiti ovo statište i položiti vijence i cvijeće i odati dužnu počast svim Romima koji su stradali ne samo u Donjoj Gradini, koja je bila u sastavu koncentracionog logora Jasenovac, već svim Romima koji su stradali u Drugom svjetskom ratu”, rekla je. Mirkovićeva je istakla da je veoma važno da o stradanjima svojih sunarodnika znaju i mlade generacije Roma, da se o tome priča mnogo češće, kako se ne bi desilo da ti zločini budu zaboravljeni, što se ne smije dozvoliti.
”Tokom Drugog svjetskog rata stradao je veliki broj Roma. Tačan broj neće vjerovatno nikada da se sazna, jer nije se vodila evidencija koliko je tih ljudi izgubilo glavu u ratu, koliko u jedinicama jer su i oni učestvovali u raznim oslobodilačkim jedinicama, koliko u logorimo, koliko i u raznim zatvorima”, rekao je za Radio Republike Srpske doktor Dragoljub Acković, član Svjetskog parlamenta Roma.
“Drugog avgusta, obilježavamo taj dan jer je armija nekadašnjeg Sovjetskog saveza oslobodila logor Aušvic, i to je uzeto kao Međunarodni dan genocida nad Romima. Drugi narodi su taj dan uzeli neki drugi datum. Drugi avgust se obilježava u Sloveniji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, dok obilježavanju ovog datuma još uvijek se nije pridružila Srbija, ali će to u narednom periodu vjerovatno biti učinjeno”, kaže Acković.
“Ja ću biti 2. Avgusta u mjestu Uštica kao i prethodnih nekoliko godina, jer to je mjesto na kome moramo da budemo. Tu je stradao veliki broj Roma, ne samo u jasenovačkom već i drugim logorima, a procjenjuje se da je na samoj Uštici sahranjeno preko 16 hiljda Roma. Romi će iz različitih dijelova svijeta biti tu da zajedno odamo počast romskim žrtvama stradalim tokom Drugog svjetskog rata”, istakao je doktor Dragoljub Acković, član Svjetskog parlamenta
Zvanične procjene kažu da je u 2. svjetskom ratu ubijeno između 500 i 600 hiljada Roma. Međutim, profesor Acković, na osnovu 40 godina izučavanja ove problematike i objavljenih 25 knjiga i desetina naučnih radova, tvrdi da je taj broj trostruko veći. Acković je naglasio da nema tačnih podataka, osim nekih pretpostavki i proračuna koji se kreću od pola miliona do dva miliona i 600 hiljada stradalih Roma. ”Koliko je zaista Roma stradalo u Drugom svjetskom ratu, u ovom trenutku je zaista teško reći jer istraživanja na tom polju su veoma malo rađena”, rekao je Acković. “Ono što je važno jeste to da se mi sjećamo tih nedužnih žrtava, koji su ubijeni samo zato što su bili Romi, i da o tome pričamo mnogo više i češće, te da se mladim generacijama govori o tome u školama i na fakultetu, kako ovakvi zločini ne bi bili zaboravljeni. Naš zadatak je čuvati sjećanje na sve stradale Rome, ali i Srbe i Jevreje koji su bili stradalnici, ali takođe o tim zločinima bi se trebalo govoriti ne samo povodom ovakvih datuma, već mnogo više, pa i čak i te teme izučavanje genocida nad Romima i Sbima i holokausta nad Jevrejima uvrstiti kao redovne sadržaje u obrazovnim sistemima zemalja bivše Jugoslavije u kojima su ovi narodi živjeli i stradali u Drugom svjetskom ratu”, rekao je Acković
