Romski
Osim površnosti i predrasuda o Romima se zna relativno malo. Ono što je sigurno, zna se da je najprogonjenija etnička grupa na Starom kontinentu, skupa sa Jevrejima, posmatrano kroz cijelu istoriju.
Ko su Romi?
U pitanju je tradicionalno putujuća etnička skupina koja mahom živi u Evropi i Americi, a porijeklo vodi sa indijskog potkontinenta.
Dugo se vjerovalo da su prvobitno iz Egipta, zbog čega se na engleskom govornom području odomaćio naziv “gipsy”, odnosno “džipsi”.
Na put su iz sjeverne Indije krenuli prije oko 1.000 godina.
Godine 1192. Mahmut Gor – avganistanski sultan, pobeđuje Pritvi Radžu Čauškana, oslepljuje ga i Rome protjeruje iz Indije. Te godine Romi napuštaju Pendžab, sjeverni dio Indije i tada traže kreće njihova seoba.
Kad je riječ o putu u Evropu, u etapama su migrirali po cijelom našem kontinentu.
U XIII vijeku su stigli u Anadoliji, a u XIV su prešli na teritoriju ondašnje Vizantije i južnih dijelova Srpskog carstva, da bi na koncu tog stoljeća došli do dijlova Crne Gore i većeg dijela Rumunije, kao i južne Grčke i Krita.
Međutim, tada su Romi još uvijek na Balkanu bili u zanemarljivo malim grupama.
Pravi prodor počinje sa dolaskom Osmanlija, kada u velikim skupinama Romi kreću da se naseljavaju na Balkanu, a mnogi nastavljaju i dalje. Tokom XV vijeka stižu do Centralne Evrope, sjeverne Njemačke, Nizozemske, Francuske, Španije i središnje Italije. Do Španije je takođe došla i nezavisna grupa Roma, krećući se Sjevernom Afrikom.
Šta znači Rom?
U romskom jeziku, “Rom” je muška imenica i znači “čovjek, muž”. “Romani” je ženski pridev, dok je “Romano” muški.
Etimološko porijeklo ova riječ djeli sa nazivima indijskih naroda Lom i Dom i reflektuje sanskrtsku riječ “domba” što znači “čovjek iz nižeg staleža koji živi pjevajući i svirajući”, ili čovjek koji pripada segregiranoj i porobljenoj populaciji.
Pojedine romske grupe koriste termin “Roma” kao naziv za cijeli narod. Ovaj termin se još uvijek bori za prvenstvo protiv tradicionalno ustaljenih naziva.
To se posebno intenziviralo posle Drugog svjetskog rata i genocida koji je nad njima izvršen od strane nacističke Njemačke te njenih saveznica (posebno Nezavisne Države Hrvatske, ali i Mađarske na samom kraju rata kada je Berlin u Budimpešti instalirao na vlast fašističku partiju “Streličasti krst”).
U skladu sa novonastalom političkom korektnošću sve su glasniji oni koji tvrde da su svi ostali nazivi rasistički i uvrjedljivi, ili da se koriste na taj način, premda možda nisu bili takvi isprva.
Zašto “Cigani”
Naziv Cigani se, u različitim varijantama, koristi u većem dijelu Evrope, sa izuzetkom Velike Britanije.
U slovenskim jezicima je ovo ime mahom bez ikakvih varijacija. Među germanskim narodima, primjerice Danci kažu “sigojnere”, Njemci “cigojner”, a slično je i kod ostalih nacija iz ove grupacije.
Kod romanskih naroda, opet je vrlo slično pa tako Španci kažu “hitano”, Francuzi “žitans”, “siganes” ili “boemien”, Italijani “cingari”, Portugalci “sigano”, i tako dalje.
Tačno porijeklo pojma Cigani vjerovatno dolazi od vizantijske grčke riječi “atsinganoi” ili “athinganoi”, što bukvalno znači “nedodirljivi” (ovo tvrde brojni istoričari i lingvisti, mada ne postoji opšte slaganje).
Značenje ove grčke riječi iz perioda Istočnog rimskog carstva je vrlo značajno.
Prvo, indirektno ukazuje ne samo na indijsko porijeklo Roma, već ukazuje i na to da su Romeji možda znali da su ovi došli iz Indije. Drugo, indirektno ukazuje i na to da su prvobitni Romi bili pripadnici nekog nižeg staleža u hinduističkoj društvenoj hijerarhiji.
Obje stvari su moguće zbog toga što u Indiji i dan-danas postoji kasta “nedodirljivih”, ljudi koji su van svih ostalih kasta, najnepovlašćeniji i najdiskriminisaniji sloj društva. Majke u Indiji i dalje peru svoju decu čak i ako ih je dotakla senka “nedodirljivog”.
Na kraju treba zaključiti jedu stvar-Cigani, iako odomaćen i tradicionalan naziv za ovaj narod, pogrdan je u vrlini svoje etimologije a i mahom se koristi na pogrdan način, da uvredi i povredi.
(portal-udar.net)
