Slikarstvo, skulptura, performansi, fotografija, video, film… Postoji veliki broj mehanizama putem kojih umjetnici mogu oblikovati lični život, pojave ili događaje koji su im nerijetko srodni i na taj način ih predstaviti širokim narodnim masama.
Vjerovatno vodeći se izrekom “Umjetnikovo je da stvara, a ne da govori” koju je izgovorio Johann Wolfgang von Goethe, mnogi umjetnici su stvarali, ostavljajući generacijama da same promisle o umjetnikovom djelu, o onome šta je htio saopštiti.
Kao i svi drugi umjetnici, Romi su, u zavisnosti od pridržavanja svom identitetu, slikali ili na neki drugi način dočaravali svoj uspjeh, radost, entuzijazam, a mnogo češće tugu, patnju, odbacivanje. Naravno, prostor su dobijale i ostale životne sfere koji nisu uvijek direktno vezane za romsko kulturno i društveno bivanje.
Nakon što smo vam predstavili uspješne glumačke, muzičke i književne figure romskih korijena, u ovom tekstu ćete saznati ko su oni koji su doprinijeli svijetu na polju umjetničke branše.
Otto Mueller
Početkom 20. vijeka, u Njemačkoj se pojavio ekspresionizam, likovni i književni pokret, kao suprotnost prefinjenom i estetizovanom impresionizmu. Za osnivanje pokreta je zaslužna grupa umjetnika, okupljenih oko “Mosta” (Die Brücke) među kojima se ističe i Otto Mueller, njemački slikar i grafičar romskog porijekla.
Prije razvoja ekspresionizma, Mueller je bio pod uticajem tri umjetnička pravca: impresionizam, secesija i simbolizam. Glavna tema Muellorovih djela je jedinstvo ljudi i prirode i njegove slike ističu sklad pojednostavljenih oblika, boja i konture. Zbog sklonosti ka temama iz života Roma i crtežu romske žene, te romskom porijeklu naslijeđenom od majke, Otto Mueller je dobio nadimak Gypsy Mueller.
Tracey Emin
Konceptualna umjetnica Tracey Emin, jedna je od najprepoznatljivijih simbola savremene britanske vizuelne umjetnosti. Umjetnica, koja je romsko porijeklo naslijedila od majke, iz anonimnosti je izašla 90-ih godina, kao jedna od članica grupe “Mladi britanski umjetnici” (Young British Artists).
Predstavljajući najintimnija iskustva u svojim djelima kroz ispovijesti, Tracey Emin ističe simbiozu života i umjetnosti. Različitim medijima, uključujući slike, crteže, video, fotografije, instalacije, Tracey prikazuje, ne tako lijepe trenutke iz svog života, poput napuštanja škole, alkoholizma, silovanja…
Njen najpoznatiji rad nosi naziv My bed (Moj krevet) i 1999. godine je izložen u prestižnoj “Tate Modern” galeriji u Londonu.
Joe Machine
Engleski umjetnik, pisac i pjesnik romskog porijekla, Joe Machine, javnosti je najpoznatiji kao jedan od osnivača pokreta The Stuckists, osnovanog s ciljem da promoviše figurativnu sliku, umjesto konceptualne umjetnosti.
Joe Machine kroz svoje radove dominantno prikazuje autobiografske scene, najčešće vezane za nasilje i ljubav. Više njegovih radova obuhvatilo je slike žena, mornara i krvoproliće. My Grandfather Will Fight You je slika čovjeka sa stisnutim šakama i krvavom košuljom, a odnosi se na njegovog djeda, koga Joe opisuje kao romskog boksera, koji se često borio golim rukama, a napustio ga je između dva svijeta – ljubavi i nasilja.
Lita Cabellut
Za razvoj jedinstvene slikarske tehnike, obilježene velikim platnima koja kombinuje tradicionalne freske i savremene uljne bolje, zaslužna je Lita Cabellut, španska slikarka, rođena u siromašnoj romskoj porodici. Osim što crta monumentalne portrete, Lita je takođe multidisciplinarna umjetnica čiji rad uključuje video umjetnost, vizuelnu poeziju, scenografiju, crteže, instalacije i skulpture. Njene poznate kolekcije slika su Frida, The Black Pearl, u kome se opisuje život meksičke umjetnice Fride Kahlo, a ujedno poredi njen život sa Litinim. A Portrait of Human knowledge je kolekcija sa portretima nekih od najuticajnijih naučnika i mislilaca iz preoteklih 150 godina, dok u zbirci Blind Mirror, Lita Cabellut istražuje kulturu i religiju, oslanjajući se na neke od najuticajnijih religija poznatih čovjeku.
Helios Gomez
“Umjetnik crvene kravate”, jedan je od najznačajnijih španskih slikara s početka 20. vijeka. Odrastanje u siromašnoj romskoj porodici, u ruralnom dijelu Španije, nije uspjelo osporiti talenat Heliosa Gomeza i njegov put do svjetske prepoznatljivosti.
U umjetnički svijet zakoračio je kao slikar u fabrici keramike u Sevilji. Njegova prva djela su bila pod uticajem kubizma, ali je u svoju umjetnost često unosio revolucionarne i komunističke elemente, pošto je bio član jednog andaluzijskog anarhističkog pokreta. Upravo ga je članstvo u ovakvim pokretama koštalo da bude “gurnut u zaborav”. U zatvoru je proveo skoro 10 godina, gdje je i nastalo njegovo najpoznatije djelo La Verge de la Mercé.
Selma Selman
I Bosna i Hercegovina treba biti ponosna na svoju umjetnicu, koja je lične radove predstavila na brojnim festivalima, uključujući one u Njujorku i Berlinu, organizovala više od 20 samostalnih i grupnih izložbi, ostvarila mnoga domaća i međunarodna priznanja. Nakon završetka osnovnih studija na Akademiji umjetnosti u Banjaluci, Selma Selman iz Bihaća, studije je nastavila na Syracuse univerzitetu u Njujorku.
Selma sebe definiše kao umjetnicu romskog porijekla, a ne romsku umjetnicu. Njen je cilj da kroz svoju umjetnost razbija predrasude koje su tradicionalno vezane za romsku zajednicu, a u tom cilju koristi svoju pozadinu, kako bi razumijela univerzalno ljudsko stanje.
Njena prva samostalna izložba u Njujorku, bila je otvorena 2016. godine u Dreamland galeriji, a predstavlja ciklus radova koji se bave multigeneracijskim traumama, opstankom, te problemom osoba bez državljanstva. Selmina inspiracija za mnoge radove je Marina Abramović, srpsko-američka umjetnica performansa.